لنډیز: څرنګه چې غير رسمي سوداګري دهېواد پر عوايدو او بوديجې دپام وړ اغيزه لرلې ده اوهم دا ډول سوداګري او فعاليتونه د هيواد په GDP او  GNP کې نه شامليږي نو ويلی شو چې دا ډول سوداګري خصوصاً په مخ  پر وده  هيوادونو کې په زياته اندازه ترسترګو کيږي چې د هغې جملې څخه افغانستان هم  دمخ پروده هيوادونو په قطار کې راځي چې غير رسمي سوداګري پکې  په زياته اندازه ليدل کېږي چې په دې څېړنه کې ددې سوداګرۍ ځينې اقسام او ډولونه لکه: مالياتي تيښته، په نورو مواردو کې به غير له ماليې صادرات او واردات او داسې نور ذکرشوي دي او هم  يې اغيزې ددې  ډول  سوداګرۍ پر رسمي سوداګرۍ بيان شوي دي. د غير رسمي سوداګرۍ بل مفهوم د تورمارکيټ، د پټ اقتصاد، د سيوري اقتصاد،او همدارنګه د غير قانوني او نه ليدونکي اقتصاد په نومونو سره هم ياديږي که څه هم غير رسمي تجارت په مخ پر وده هيوادونوکې د اقتصادي فعاليتونو د پام وړ برخه تشکيل کړې ده خو په هغه اندازه يې د دوامداره ودې او نظم مخه نيولې ده که څه هم د۱۹۶۰م کال په دې خوا غيري رسمي سوداګرۍ د بېوزلوخلکولپاره په لوړه کچه اقتصادي فرصتونه برابره کړې خو د رسمي سوداګرۍ پرورړاندې ستر ګواښ دی. د څیړنې اصلی پوښتنه دا ده چې د غیري رسمي سوداګرۍ اغیزې د افغانستان پر اقتصاد باندې کومې دي؟ او د څیړنې روش په مختلط (کمی، کیفی) توګه په عملي ډول  د پوښتن لیکونو له لاري سره تر سره کیږي، او د څیړني د محتوا او ماهیت سره مطابق په غیر مستقیم ډول د کتابخانه ای تګلارې څخه پکې ګټه اخیستل کیږي او د امکان تر اندازي د علمي اقتصادي مقالو څخه هم ګټه پورته کیږي. ددي ترڅنګ د عملي کار لپاره پوښتن‌پاڼې ویشل کیږي او راټول شوي معلومات او ارقام د SPSS او Excel پروګرامونو په وسیله سپړل او شاربل کیږي.  دا چې په کال کې  د ۱۵ ميليارده ډالرو په ارزښت په افغانستان کې غير رسمي او رسمي سوداګري تر سره کيږي، نو داسې جوته ده چې غیري رسمي سوداګري د افغانستان پر اقتصاد باندې منفي اغیزې لري.